Po raz pierwszy określenie Lemko pojawiło się w nauce, jako dialektologiczno-etnograficzny termin w roku 1929. Wprowadził je Jan Čaplovič dzieląc uhorskich Rusinów odpowiednio do gwar na lyszakiw (Lissaki) i lemakiw (Lemáki).
Po stronie północnej Karpat posłużył się tym określeniem w 1834 r. językoznawca Osyp Lewyckij w pracy Grammatik der ruthenisch enoderkleinrussischen Sprache in Galizien (Gramatyka ruskiej i małoruskiej mowy w Galicji). Jednakże określenie to nie zostało nadane przez naukowców, lecz było ludowym przezwiskiem lokalnym. Badacze uważają, że nazwa ta została ukuta przez Bojków, zamieszkujących na pograniczu łemkowsko-bojkowskim, na określenie mieszkańców sąsiednich wsi (m.in. Cisnej, Dołżycy, Lisznej, Krywej), przy czym miała charakter żartobliwy.
Wyjaśnienie genezy nazwy „Łemko” zawdzięczamy autorowi jednego z najstarszych opisów etnograficznych Łemkowszczyzny A. Torońskiemu: ”Przezwisko Łemków pochodzi od słowa ‘łem’, którego oni używają w znaczeniu ruskiego ‘lisze’ lub polskiego „ale” („ino”). Słowo ‘łem’ jest pochodzenia słowackiego i nie używają go żadni Rusini prócz Łemków. Słowo to raziło słuch innych Rusinów, którzy mogli się śmiać z tego słowa (jak w rzeczywistości śmieją się z nich) i w końcu od tego słowa nadali przezwisko ‘ot to jakiś Łemko’[…] Pomiędzy sobą Rusini – Łemkowie nigdy sami siebie Łemkami nie nazywają, tylko wprost Rusnakami, a nie wszyscy z nich wiedzą o tym ich przezwisku, które tylko u innych Rusinów jest w użyciu.”
Szlakiem Łemkowskich Cerkwii i nie tylko...