O wyjątkowości i potencjale kulturowym regionu decydują czynniki historyczne, geograficzne oraz skład etniczno-wyznaniowy. Oprócz większości ludności narodowości słowackiej w Szaryszu zamieszkiwała niemiecka grupa etniczna, Rusini, Ukraińcy, Romowie i Żydzi. Między atrakcje turystyczne odzwierciedlające kulturę etniczną regionu należą:
Muzeum Kultury Żydowskiej - Synagoga w Preszowie - jest częścią kompleksu wspólnotowych żydowskich instytucji gminnych. Jego bogato zdobione wnętrze z całkowicie zachowanym inwentarzem jest jednym z najbardziej atrakcyjnych zabytków na Słowacji. Budynek nadal służy jako dom modlitwy. Wystawa jest umieszczona w galerii kobiet i jest to tzw. Barkányovu zbierku judaík (Kolekcja judaików Barkány'ego).
Kontakt:
Múzeum židovskej kultúry – Synagóga v Prešove, Okružná 32, 080 01 Prešov, +421517731638, http://www.synagoga-presov.sk/
Židovské suburbium v Bardejove (Żydowskie suburbium w Bardiowie)
Mlynská 13, 085 01 Bardejov, +4210544722506
Muzeum Kultury Rusinów w Preszowie - jest poświęcone historii i kulturze rusińskiej grupy etnicznej na Słowacji i na świecie. W swoich ekspozycjach opisuje m.in. dzieje cerkwi prawosławnej na Słowacji, miniatury drewnianych kościołków oraz życie codzienne Rusinów w tradycyjnym wiejskim środowisku.
Kontakt:
Múzeum rusínskej kultúry v Prešove, Masarykova 20, 08001 Prešov, +421512453316, +421907814739, mrk@snm.sk, www.snm.sk, https://www.facebook.com/SNM.MRK/about/?ref=page_internal
Muzeum Kultury Ukraińskiej i Skansen w Świdniku - to najstarsze muzeum mniejszości narodowych na Słowacji (założone w 1956 r.). W trzech ekspozycjach wystawowych przedstawia kulturowo-historyczny rozwój grupy etnicznej (wystawa główna), tradycyjną architekturę i mieszkalnictwo (ekspozycja etnograficzna w przyrodzie - skansen) oraz przegląd dzieł sztuki od XV wieku do współczesności (Galeria Dezidera Milly) .
Kontakt:
Múzeum ukrajinskej kultúry a skanzen vo Svidníku, Centrálna 258, 089 01 Svidník, +421542451001, +421542451003, sekretariat-muk@snm.sk; www.snm.sk, www.facebook.com/muzeum.svidnik
Muzeum Szaryszu Bardiów - to jedno z najstarszych muzeów na Słowacji (skansen, którym zarządza muzeum, jest najstarszym na terytorium Słowacji). Do stałych ekspozycji należą ekspozycja historyczna, przyrodnicza i ekspozycja muzeum architektury ludowej . Artystyczno-historyczne zbiory muzeum należą do najcenniejszych na Słowacji. Jednocześnie placówka ma zasięg ogólnosłowacki w zakresie dokumentacji twórczości ikonograficznej obrządku wschodniego .
Kontakt:
Šarišské múzeum Bardejov, Radničné námestie 13, 08501, Bardejov, sarmus@nextra.sk, +421544724966
Tripolitana - Muzeum Wojewódzkie Preszów - muzeum znajduje się w trzech miastach. Pałac Rákoczego w Preszowie oferuje 5 kompleksowych ekspozycji, wśród których wyróżnia się kolekcja sprzętu strażackiego – najbardziej rozległa i całościowa na Słowacji. Ponadto muzeum prezentuje historię rezydencji arystokratycznych, historię sztuki, historię zegarów, broni i numizmatyki, ekspozycję etnograficzną, ekspozycję przyrody nieożywionej i słowackiego opalu. Oddział we wsi Hanušovce nad Topľou reprezentuje kasztel założony jako arystokratyczna rezydencja rodu Dessewffy i żywe muzeum archeologiczne Archeopark. Oddział Stropkov oferuje wystawy Galeria malarstwa Františka Veselégo i Ľalki (Lalki) .
Kontakt:
Tripolitana – Krajské múzeum Prešov, Hlavná 86, 08001 Prešov, +421517734708, muzeum@tripolitana.sk, https://www.facebook.com/krajskemuzeumpresov
Kolejne lokalne ośrodki:
Ľudové múzeum v Brezovici, Šteľbašská izba, Múzeum v Kurove, Čirčianska chyža i inne.
Galerie: Šarišská galéria v Prešove, Galéria a múzeum ľudového umenia vo Finticiach, Mestské múzeum a galéria Veľký Šariš, Mestská galéria Lipany, Caraffova väznica s galériou v Prešove i inne.
Kolejne atrakcje turystyczne to dawne wolne miasta królewskie Szarysza - Preszów, Bardiów i Sabinów. Od 1647 r. Preszów był również miastem župným (ówczesna samorządowa jednostka organizacyjna). Razem z Bardiowem należały do ważnych ośrodków rzemieślniczych i głównych ośrodków targowych Szarysza . Miejskie centra informacji turystyczne organizują cykliczne wydarzenia Bardejovské potulky (Spacery Bardiowskie) a Objavovanie Prešova ( Odkrywanie Preszowa), podczas których przybliżają zainteresowanym historyczne i współczesne atrakcje miast.
Kontakty:
Objavovanie Prešova – Mestské informačné centrum v Prešove, Hlavná 67, 08001 Prešov, +421513100125, +421513100126, info@gopresov.sk, https://www.facebook.com/gopresov/
Bardejovské potulky – TIK Bardejov – Turistická informačná kancelária, Radničné námestie 21, Bardejov, +421544744003, tik@bardejov.travel, www.tik.bardejov.travel, www.tik-bardejov.sk
Słowacja może być dumna z niezwykłej koncentracji zamków i pałaców na swoim terytorium. Wiele z nich zaczęło powstawać po najeździe Tatarów w XIII wieku. Szarysz jest również bogaty w ruiny kompleksów zamkowych (np. Zamek Kamenicki, Zamek Kapušany, Zamek Plaveč, Zamek Zbojnícky, Zamek Szarysz, zamki: Šebeš, Bodoň, Hanigovský, Lipovce, Obišovce, Zborovský). Aby uwydatnić piękno zamków, pałaców i kaszteli na obszarze Szarysza, powstał projekt Šarišská hradná cesta (Szaryski Szlak Zamkowi), który łączy poszczególne budowle i podnosi świadomość ich istnienia wśród turystów.
Kontakt:
OOCR REGIÓN ŠARIŠ, Hlavná 73, 08001 Prešov, info@regionsaris.sk, +421908546716, www.regionsaris.sk, www.sarisskahradnacesta.sk
Szarysz ma charakter górski i podgórski, co pozwala na różnorodne formy spędzania czasu w przyrodzie na świeżym powietrzu – do dyspozycji są krótsze wycieczki i trudniejsze szlaki turystyczne, latem trasy rowerowe, zimą trasy biegowe, ośrodki narciarskie. Szereg pomysłów dotyczących aktywności na świeżym powietrzu można znaleźć na stronach internetowych: www.visitsaris.eu, www.severovychod.sk, www.dukladestination.com, https://www.regionsaris.sk/, a także w przewodniku Województwa Preszowskiego dostępnym pod adresem https: // www.po-kraj.sk/sk/kraj-ponuka/publikacie/.
Wśród atrakcji przyrodniczych, o których warto wspomnieć, jest znane na całym świecie uzdrowisko Bardejovské kúpele (Bardiów-Żdrój) i jedyna dostępna jaskinia we województwie preszowskim - Zlá diera.
Bardejovské kúpele (Bardiów-Zdrój) - walorem uzdrowiska są naturalne źródła mineralne, które ze względu na swój skład należą do najważniejszych w Europie. W XIX wieku należały do najczęściej odwiedzanych ośrodków życia społecznego na Węgrzech. Wśród ważnych osobistości odwiedziła je także cesarzowa Elżbieta, zwana Sissi (jej imię nosi budynek, w którym kiedyś mieszkała). Uzdrowisko jest nadal atrakcyjne i oferuje nie tylko zabiegi lecznicze, ale także relaks na łonie natury i wiele zajęć kulturalnych.
Inne źródła mineralne: Kvašna voda w dzielnicy Preszowa Cemjate, Salvator we wsi Lipovce, Cigeľka i inne.
Jaskinia Zlá diera - Lipovecká jaskyňa (Jaskinia Lipowecka) lub w dialekcie Zla džura znajduje się w pobliżu miejscowości Lipovce. Wyróżnia się bardzo delikatnym sposobem udostępnienia. Zwiedzający schodzi pod ziemię z hełmem na głowie i tradycyjnymi karbidówkami jaskiniowymi, ponieważ jaskinia nie jest oświetlona elektrycznie. Publiczność może ją odwiedzać od 1 kwietnia do 15 listopada . Za najbardziej niezwykłe uważa się Jezioro Szczęścia. „Według legendy powinno być szczególnie lubiane przez panny. Jeśli zanurzą w nim palce, w ciągu roku znajdą swojego partnera życiowego”.
Kontakt:
Bardejovské kúpele, 08631 Bardejovské kúpele, +421544774000, sekretariat@kupele-bj.sk
Jaskinia Zlá diera w pobliżu wsi Lipovce, +421905237565, +421907967316, kosc@zladiera.sk, facebook: https://www.facebook.com/jaskyna.zladiera
Šariš - nie tylko piwo – sól, opale i skarby UNESCO