Tołhaje

Nazwa zespołu pochodzi od legendarnych węgierskich rozbójników, którzy grasowali kiedyś w Bieszczadach i Beskidzie Niskim. Wyróżnia ich etno-jazzowe brzmienie, piękny głos wokalistki i oryginalne aranżacje.
Grupa Tołhaje została założona przez Damiana Kurasza i Janusza Demkowicza wiosną 2000 roku. Niebawem dołączyli inni muzycy, również pochodzący z Podkarpacia: Marysia Jurczyszyn, Tomasz Duda, Jakub Mietła, Robert Krok, Łukasz Moskal i Piotr Rychlec. W ten sposób zespół bieszczadzkich rozbójników był już w komplecie.

Grupa czerpie inspiracje z tradycji łemkowskich i bojkowskich oraz innych grup etnicznych i narodowościowych z Bieszczad (Polski, Ukrainy). Stylistycznie zespół porusza się na pograniczu folku, etno-jazzu i rocka progresywnego, sami określając się jako etno-fusion. Jedną z cech charakterystycznych jest stosowanie przez wokalistkę tradycyjnego, tzw. białego śpiewu.

Koncertowali w całej Polsce i zdobyli kilka cennych trofeów, m.in. II miejsce IV edycji Festiwalu "Nowa Tradycja", I miejsce festiwalu "Eurofolk" w Sanoku. W 2002 zespół reprezentował Polskę podczas XXII Festiwalu Europejskiej Unii Radiowej /EBU/ w niemieckim Mölln. Grupa występowała również na słynnym Międzynarodowym Festiwalu "Sziget" w Budapeszcie, "Pohoda Festival" w Trencinie czy "Pulse Festival" w Londynie. Odwiedzili także Afrykę, reprezentując Polskę na Festiwalu Muzyki Europejskiej w Algierze.

Tołhaje wydali debiutancką płytę, pt. "A w niedziela rano", w 2002 roku. Krążek ten został zauważony i doceniony zarówno przez publiczność, jak i przez krytyków muzycznych - w kwietniu 2003 roku, w plebiscycie Polskiego Radia otrzymał tytuł Folkowego Fonogramu Roku 2002. Debiutanckie wydawnictwo Tołhajów było również nominowane do Fryderyków 2003 w kategorii "Etnofolk".

Po niemal dekadzie, w czasie której zespół cały czas istniał, odbywał regularne próby i przygotowywał nowy materiał, ukazała się druga płyta, zatytułowana "Stereokarpaty". Na jej zawartość złożyły się pieśni tradycyjne w nowoczesnych aranżacjach oraz utwory autorskie. Znalazł się na niej też słynny lirnik Maćko Korba - czyli Maciej Cierliński, który dołączył do składu w 2007 r.

Na szczęście na trzecią płytę, pt. "Czereda", muzycy już nie kazali tak długo czekać. Jej powstanie było efektem nawiązania współpracy z producentami serialu HBO pt. "Wataha" (jesień 2013), na którego ścieżkę dźwiękową złożyło się kilka utworów specjalnie napisanych przez Tołhajów. Zespół postanowił pójść za ciosem, wydając te utwory (i kilka innych, m.in. koncertowych) na trzecim krążku.

Muzycy zespołu mają na koncie także indywidualną współpracę z wieloma uznanymi artystami świata muzyki, m.in. z Gordonem Haskelem, Johnem Lordem, Nigelem Kennedym czy Michaelem Boltonem. Słychać ich też było na koncertach polskich wykonawców, takich jak Kayah, Katarzyna Nosowska, Maria Peszek, Kora, Ewa Bem, Justyna Steczkowska, Zakopower, Pink Freud, Angela Gaber + Trio i wielu, wielu innych.

Z kolei basista i lider grupy, Janusz, razem z żoną prowadzi w Bieszczadach Zagrodę Magija (w Orelcu), w której odbywają się warsztaty, koncerty, spotkania, nagrywana jest muzyka i wiele innych akcji na rzecz promocji muzyki i kultury w ogóle. Jest również inicjatorem powstania pomnika Tołhaja w Orelcu oraz przewodnikiem bieszczadzkim, przed którym te góry nie mają żadnych tajemnic. Ta fascynacja znajduje odzwierciedlenie w twórczości zespołu Tołhaje.