W codziennym pożywieniu Dolinian dominowały potrawy pochodzenia roślinnego. Wszystkich produktów do życia dostarczało gospodarstwo i las. Uprawiano podstawowe rośliny zbożowe. Z mąki żytniej, mielonej na żarnach w domu, pieczono chleb razowy. Pszenica mielona również na żarnach dawała mąkę na kluski i pierogi. Popularne były różne rodzaje kasz, i tak np. z jęczmienia tłuczonego w stępach otrzymywano pęcak. Często gotowano zupy: czosnkową i kminkową, a także ze świeżych lub suszonych owoców: z jabłek- jabczonka, z gruszek- gruszczonka, ze śliw- śliwionka, z dyni- dynianka, dodawano do nich kluseczki. Wykorzystywano owoce dziko rosnących czereśni, które dodawano do pierogów. Pierogi nadziewano również kaszą hreczaną, kapustą i ziemniakami. Ziemniaki spożywano pod różnymi postaciami: pieczone, gotowane, robiono ziemniaczane gołąbki. Zupę fasolową, grochową, kapuśniak, barszcz, żur i kwas beczkowy często spożywano jako pierwsze danie. Codzienną potrawą był czyr (mąka rzucana na gorącą wodę i mieszana mątewką do uzyskania jednolitej masy, czasami dodawano sól do smaku). Popularna dla tych terenów jest fasola ze śliwkami, kogutki z makiem (po zarobieniu ciasta z kawałków toczono wałeczki wielkości palca, wrzucano je na gorącą wodę. Ugotowane posypywano makiem, niekiedy polewano miodem) – potrawy te jadano na Boże Narodzenie. Popularne były paski (rodzaj bułki pieczonej na Wielkanoc). Bób jadano z barszczem. Ziemniaki były podstawą przygotowania tarciaków - utarte surowe ziemniaki mieszano z mąką i solą, otrzymaną masę układano na sparzone liście kapusty, zawijano i wkładano do garnka a następnie zapiekano w piecu. Do dnia dzisiejszego praktycznie nie zachowała się tradycja dań regionalnych. Coraz rzadziej wypieka się paskę na święta wielkanocne. Powszechne jest jeszcze wykonywanie proziaków, które trafiły zresztą na listę produktów tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa. Proziaki mają kształt owalny, szerokości ok. 10 cm wysokości ok. 2 cm. Proziaki to potrawa spożywana przez mieszkańców Ziemi Sanockiej od ponad 100 lat. Prosty przepis na proziaki jest przekazywany ustnie z pokolenia na pokolenie. Właśnie z przekazu ustnego wiadomo, że proziaki sporządzało się z mąki pszennej – najlepiej razowej, jajek, kwaśnego mleka i śmietany, dodając niewielką ilość sody, soli i cukru. Proziaki należą współcześnie do prawdziwych rarytasów kuchni staropolskiej. Dziś nadal są chętnie przygotowywane i spożywane. Ich smak i aromat odbiega znacznie od współczesnych produktów. Niezastąpionymi dodatkami do proziaków jest świeże wiejskie masło lub słodka śmietana. Można podawać je także z zimnym mlekiem. Ze względu na szybkie przygotowanie często zastępowały podstawowy produkt – chleb wiejski. Pieczono je bez tłuszczu bezpośrednio na płycie kuchennej. Ze względu na zainteresowanie tym produktem powstała w Sanoku Proziakownia, miejsce w którym serwowane są proziaki w tradycyjnym i nowoczesnym wydaniu.
Tekst pochodzi z opracowania „INWENTARYZACJA ZASOBÓW KULTUROWYCH POGRANICZA” zrealizowanego przez Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej na rzecz Muzeum Okręgowego w Rzeszowie.
Autor: Pan Marcin Krowiak.
Doliniańskie potrawy:
Jedzmy po bożemu, czyli módl się, jedz i doświadczaj.
Logowanie
